Leren lezen en schrijven

Taalspelletjes: vanaf wanneer?

Huilen is het eerste communicatiemiddel dat je baby zelf in kan zetten. Dit is in eerste instantie eenrichtingsverkeer: je baby wil iets en maakt dat door zijn huiltje duidelijk. Hij timmert daarna flink aan de weg met brabbelen en oefent zo al met verschillende klanken. Vanaf ongeveer 8 maanden begrijpt je kleine dat hij hiermee een reactie kan uitlokken. Je kan dus vóór zijn eerste verjaardag al beginnen met taalspelletjes.

Leuke taalspelletjes

Wat zijn taalspelletjes precies? Alles dat met taal te maken heeft. Denk aan samen zingen, voorlezen en dingen opnoemen die je samen tegenkomt op de fiets. Kijk, dat is een grote vrachtwagen! Zonder dat je het doorhebt, ben je namelijk al veel bezig met taal. Hiermee stimuleer je de taalontwikkeling van je kindje onbewust.

1. Samen lezen

Kinderen zijn dol op boekjes. Je kleine kan nog niet veel begrijpen wat er precies staat (nu kom je er nog mee weg als je een bladzijde overslaat!), maar hij hoort wel veel nieuwe woordjes als je hem voorleest. Hij volgt het ritme van je stem en kijkt met veel plezier naar de plaatjes. Het is niet alleen gezellig om samen in een nieuwe belevingswereld te duiken, maar het vergroot ook zijn woordenschat en is goed voor zijn cognitieve ontwikkeling.

2. Leren met muziek

Met muziek kan je kindje op een leuke manier kennismaken met taal en woordjes. Zo leert je kleine spelenderwijs en al swingend alles over letters, cijfers, woorden, kleuren en vormen. Hiermee groeit zijn taalvaardigheid, fantasie en creativiteit. Grote kans dat je kleine muzikant niet stil kan zitten!

3. Educatief speelgoed

Wie spelletjes zegt, zegt ook speelgoed. Zo heb je speelgoed dat woordjes zegt zodra je kindje ergens op drukt. Laat hem het eerst zelfstandig ontdekken, en help hem een handje als hij wat aanmoediging kan gebruiken. Kijk lieverd, wat gebeurt er als we op dit knopje drukken?

4. Samen zingen

Oké, waarschijnlijk is het eerder een solo-act dan een duet, maar zingen met (of voor) je kindje is supergezellig! Je kleine rocker is gevoelig voor verschillende ritmes en deuntjes, en komt zo op een leuke manier in aanraking met nieuwe woordjes. Daarnaast draagt muziek bij aan zijn cognitieve ontwikkeling. Je hoeft geen Adele of Ed Sheeran te zijn om er iets leuks van te maken. Zet de radio aan in de auto of speel een playlist met kinderliedjes af tijdens de lunch. Of zing een liedje dat je zelf goed kent, zoals hoofd, schouder, knie en teen. Zo leert hij meteen waar zijn oren en ogen zitten. Voordat je het weet, swingen jullie samen de pan uit!

5. Ik zie, ik zie, wat jij niet ziet

Samen praten is samen de wereld ontdekken. Een gezellig en eenvoudig taalspelletje is alles benoemen wat je ziet. Kijk met je kleine uit het slaapkamerraam als je hem net uit bed hebt gehaald, en laat hem de omgeving ontdekken. Het wordt helemaal leuk als je kindje net heeft leren wijzen, zo kan hij aangeven wat hij ziet en kan je hierop reageren. Ja, dat is een vogel inderdaad. Kijk, hij vliegt richting de boom!

Ook leuk: benoem alles dat beweegt als jullie samen op de fiets zitten. Een auto die langsrijdt, een hond die uitgelaten wordt en het stoplicht dat op rood staat. We mogen pas weer verder als het licht groen is geworden. Kijk, daar gaan we weer! Hiermee laat je hem kennismaken met de wereld om hem heen én vergroot je zijn woordenschat.

6. Verstoppertje spelen

Ieder kindje houdt van verstoppertje spelen. Kiekeboe, daar ben ik! Door dit samen te spelen en te benoemen wat je doet, krijgt je kleine nieuwe woordjes mee en gaat hij steeds beter verbanden begrijpen. Er zijn verschillende manieren om verstoppertje te spelen:

• Zelf verstoppen. Duik weg achter een hydrofiele luier of achter een muur en kom telkens weer tevoorschijn. In plaats van alleen kiekeboe te roepen, kan je ook uitleggen wat je doet. Ik ben verstopt, kan jij mij vinden? Waar ben ik dan? Goed gegaan, je hebt me gevonden!
• Je kindje verstopt zich. Als je kleine al wat ouder is en je al vaker verstoppertje met hem hebt gespeeld, zal hij zich op een gegeven moment zelf verstoppen. Kijk bijvoorbeeld eens wat er gebeurt als je hem een hydrofiele luier geeft en kiekeboe zegt. Legt hij het op zijn hoofdje? Dan heeft hij het spelletje door. Grote kans dat hij dit ook met zijn slabbetje doet tijdens het eten, of met zijn trui probeert te doen terwijl hij bij je op schoot zit. Moedig hem met woorden aan en geef hem een grote knuffel als je hem hebt gevonden. Waar is mijn kleine boef nou? Ik kan hem niet vinden! Daar ben je, wat heb jij je goed verstopt!
• Een knuffeltje verstoppen. Als je kindje wat ouder is en hij al begrijpt wat je zegt, kan je een knuffeltje verstoppen. Maak het niet al te moeilijk en verstop het op een zichtbare plek, zoals achter een tafelpoot of onder een dekentje. Benoem vervolgens wat je doet en ga samen met je kleine op zoektocht. Benoem alles wat je doet, bijvoorbeeld als je iets optilt of wegschuift, en geef je kindje onderweg wat hints. Waar is je konijn? Laten we eens onder de bank kijken, misschien zit ze daar. Nee? Misschien ligt ze in jouw bedje te slapen? Ja, gevonden, wat goed van jou zeg!

7. Grabbelton

Een grabbelton is een leuke manier om speelgoed als middel voor een taalspelletje te gebruiken. Door verschillende voorwerpen in een emmer of bak te doen en je kindje ze een voor een te laten zien, leert hij nieuwe woorden en leert hij woorden te associëren met wat hij ziet. Je kan hier natuurlijk ook de speelgoedkist van je kleine voor gebruiken. Maak het open en benoem een voor een wat je eruit haalt. Als je kindje al wat zelfstandiger is, kan je hem zelf het speelgoed uit de kist laten halen en daarna benoemen wat het is. Dat is je rode auto, vroem vroem!

8. Verschoonmomentje

Je baby ligt in het begin nog lekker rustig op het aankleedkussen, maar naarmate hij ouder wordt komt hier snel verandering in. Tijdens het verschonen van zijn luier moet je alles in de strijd gooien om hem stil te laten liggen. Je kan hier mooi op inspelen door dit verschoonmomentje (lees: geworstel) om te toveren tot taalspelletje.

Geef hem een voorwerp, zoals een klein speeltje, en benoem wat het is. Welke vorm en kleur heeft het, waar hoort het bij en waarom is het leuk om ermee te spelen? Als hij erop uitgekeken is, geef je hem het volgende speeltje. Kijk, een blokje. Het is oranje en vierkant, en je kan er straks een mooie toren van bouwen! Grote kans dat je kleine worstelaar er zo van onder de indruk is dat hij stil blijft liggen. En je hebt gelijk het moment benut om hem spelenderwijs nieuwe woordjes te leren.

9. De dag herhalen

Begin de dag met een dansje, en eindig hem met een verhaaltje. Als je gewerkt hebt, kan je vertellen wat je allemaal hebt gedaan die dag. Vertel over zowel de leuke als de minder leuke momenten. Je praat dan namelijk van nature op een andere toon, wat goed is voor je kleine om op te vangen.

Als je kindje naar de opvang is geweest, kan je vragen wat hij allemaal heeft gedaan. Wie heeft er voor jou gezorgd vandaag? Met welke kindjes heb je allemaal gespeeld en welk speelgoed vond je het leukst? Hij kan het natuurlijk nog niet zelf vertellen, maar hij hangt waarschijnlijk wel aan je lippen.

10. Fotoalbums van vroeger

Heb jij nog allerlei fotoalbums op zolder liggen met foto’s van jouw jeugd? Blader er samen met je kindje doorheen. Bij elke foto kan je uitleggen wie erop staat en wat je aan het doen was. Niet alleen heel nostalgisch voor jou, maar ook een leuke manier om je kindje te vertellen over vroeger. Het werkt hetzelfde als een boek voorlezen, alleen lees je jouw eigen verhaal voor.

Taalspelletjes in je dagelijkse routine

In alle hectiek is het soms best een uitdaging om tijd te maken voor taalspelletjes. Toch ben je onbewust vast al meer bezig met taal dan je denkt! Met deze tips worden taalspelletjes een vast onderdeel van jullie dag.

• Veel praten. Het klinkt vanzelfsprekend, maar door veel met je kindje te praten, groeit zijn woordenschat en wordt het straks makkelijker voor hem om te leren lezen. Het kan best lastig zijn om aan de praat te blijven als niemand terugpraat, maar je komt al een heel eind door alles op te noemen wat je doet en tegenkomt. Of vertel bijvoorbeeld hoe jullie dag er morgen uit gaat zien. Ben je door je onderwerpenlijst heen? Zet dan een muziekje op en zing samen een liedje!
• Zet de tv eerder uit. Televisiekijken creëert soms een aangenaam ‘rustmoment’ voor jezelf. Je kindje wordt even door Peppa Big vermaakt, waardoor je tijd hebt om iets anders te doen. Daar is niets mis mee natuurlijk, en soms juist erg welkom, maar je kleine vangt meer op van een verhaaltje dan een programma op de buis. Zet de televisie daarom 10 minuten eerder uit dan je normaal zou doen en vul die tijd in door samen een boekje te lezen of met speelgoed te spelen.
• Voorbeeldfunctie. Kinderen nemen van alles in zich op en kopiëren het gedrag dat ze zien. Als je enthousiast een verhaaltje voorleest, is de kans daarom groot dat ze dit momentje gaan associëren met iets leuks. Probeer hierdoor op je houding en toon te letten als je met je kindje praat en speelt. En geniet er vooral samen van!
• Moment prikken. Bovenstaande voorbeelden voor taalspelletjes laten zien dat je ze eenvoudig kan integreren in je dag. Door het te koppelen aan een moment van de dag, heb je er altijd tijd voor én maak je van die ‘onaangename’ klusjes iets leuks!